وبگاه هیئت حضرت زهرا(س)

"رَجعَت" از ریشه "رج‌ع" عربی و در لغت به معنای یکبار بازگشتن است، رجعت در اصطلاح دینی به معنی بازگشت مردگان به زندگی در دنیا است.

در باور اعتقادي شيعه و بعضی از دیگر مذاهب معتقد به قیامت، نیز باور به رجعت وجود دارد. از جمله اعتقاد مسیحیان به زنده كردن مردگان توسط حضرت عیسی(ع) يا داستان اصحاب کهف و....در واقع اعتقاد به رجعت به معنای عام آن، اعتقاد به قیامت است.

اما در رَجعَت اصطلاح علم کلام و در عقیده شیعیان عبارت است از اینکه؛ خداوند گروهی از مردگان را در هنگامه ظهور حضرت مهدی(عج) به همان صورتی که قبلا در دنیا بوده‌اند به دنیا بر می‌گرداند، گروهی را عزیز و گروهی را ذلیل می‌کند و اهل حق را بر اهل باطل غلبه داده، داد مظلومان را از ستمگران می‌گیرد.

**فلسفه رجعت چيست؟

با توجه به آنچه از روایات اسلامی استفاده می‌شود، رجعت جنبه همگانی ندارد، بلکه اختصاص به مؤمنان صالح‌العملی دارد که در یک مرحله عالی از ایمان قرار دارند و همچنین کفار و طاغیان ستمگری که در مرحله منحطی از کفر و ظلم قرار دارند؛ چنین به نظر می‌رسد که بازگشت مجدد این دو گروه به زندگی دنیا به منظور تکمیل یک حلقه تکاملی گروه اول و چشیدن کیفر دنیوی گروه دوم است.

به تعبیر دیگر گروهی از مؤمنان خالص که در مسیر تکامل معنوی با موانع در زندگی خود روبرو شده‌اند و تکامل آنها ناتمام مانده‌است، حکمت الهی ایجاب می‌کند که سیر تکاملی خود را از طریق بازگشت مجدد به این جهان ادامه دهند، شاهد و ناظر حکومت جهانی حق و عدالت باشند و در بنای این حکومت شرکت جویند، چرا که شرکت در تشکیل چنین حکومتی از بزرگترین افتخارات است و برعکس، گروهی از منافقان و جباران سرسخت علاوه بر کیفر خاص خود در رستاخیز باید مجازات‌هایی در این جهان، نظیر آنچه اقوام سرکشی مانند فرعونیان و عاد و ثمود و قوم لوط دیدند ببینند، و تنها راه آن رجعت است.

چنانكه امام جعفر صادق(ع) در حدیثی می‌فرماید:" رجعت عمومی نیست بلکه جنبه خصوصی دارد، تنها گروهی بازگشت می‌‏کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند."

**كالبد شكافي يك انحراف

اما طي سال‌هاي اخير هر از گاهي به مسايلي برخورد كرده ايم كه به رَجعَت افرادي خاص در عصر ظهور اشاره صريح مي كنند و اين در حالي است كه در اين زمينه هيچ سند متقني ندارند، ضمن اين كه طرح مكرر اين مساله موجب بروز برخي انحرافات در عصر انتظار و مهدويت شده است كه به زعم بسياري از صاحب نظران زنگ خطري است كه بايد جدي گرفته شود.

** معرفي افراد خاص به عنوان رجعت كننده وهن در مساله مهدويت است

حجت‌الاسلام سيد مهدي پور سيد آقايي رئيس مركز تخصصي مهدويت در تشريح مساله رجعت اظهار داشت: رجعت همانند بسیارى از واژه‌‏ها علاوه بر معناى لغوى، در علوم مختلف در معانى گوناگونى به کار رفته، و با توجه به این معانى است که مي‏‌توانیم تصویر و شناخت صحیحى از معناى مورد بحث داشته باشیم. در لغتنامه دهخدا معانى اصطلاحى مختلفى براى رجعت برشمرده است. اما دراصطلاح کلامى، رجعت در اصطلاح کلامى (متکلمان) عبارت است از بازگشت برخى از اموات به دنیا بعد از ظهور حضرت مهدى(عج) و قبل از قیامت. چنانكه مرحوم "سید مرتضى" که از بزرگان شیعه است، چنین مي‌فرماید: "رجعت، عبارت است از این که خداوند در هنگام ظهور حضرت مهدى(عج)، گروهى از شیعیان را که قبلاً از دنیا رفته‏اند، دوباره زنده مى‏کند تا به ثواب یارى آن حضرت نائل شوند و دولت (کریمه) او را مشاهده کنند و نیز جمعى از دشمنان آن حضرت را دوباره زنده مى‏کند تا از آنان انتقام بگیرد."

وي ادامه داد: شیخ مفید(ره)، در تبیین معناى اصطلاحى (کلامى) رجعت چنین نقل كرده است: " خداوند گروهى از اموات را به همان صورتى که در گذشته بودند، به دنیا برمي‌‏گرداند، و گروهى را عزیز و گروهى دیگر را ذلیل مى‏کند و اهل حق را بر اهل باطل غلبه و نصرت داده، و مظلومین را بر ظالمین و ستمگران غلبه مى‏دهد، این واقعه هنگام ظهور ولى عصر(عج) رخ خواهد داد." بنابراين در یک جمع بندى بین تعاريف فراوان، مى‏توان گفت که رجعت عبارت است از: بازگشت گروهى از مؤمنان محض به دنیا، و کافران محض پس از مردن و قبل از قیامت، در حکومت حضرت مهدى (عج) و روشن است که انبیاء و ائمه(ع) به عنوان اشرف مؤمنان محض در بین رجعت کنندگان خواهند بود.

حجت‌الاسلام پورسيد آقايي اضافه كرد: در حقیقت بحث از نوع بحث قیامت است و به همان دلائلی که روز رستاخیز ثابت می‌شود امکان رجعت - به معنای بازگشت به دنیا پس از مرگ - نیز قابل اثبات است و علاوه بر آن ادله جداگانه‌ای هم دارد، بنابراین هر گونه تردید در مورد امکان رجعت منجر به تردید نسبت به قیامت می‌شود.

رئيس مركز تخصصي مهدويت با اشاره به طرح برخي مسايل مبني بر اعلام مشخصات و يا معرفي رجعت كنندگان در عصر ظهور، تصريح كرد:  به جز پيامبران الهي، معصومين(ع) و ياران خاص آنها هيچ نام ديگري در اقوال تاريخي مبني بر رجعت كنندگان پس از ظهور ثبت نشده و قطعا اين بزرگواران مصداق عيني انسانهاي پاك و صالح هستند چرا كه در دوران ظهور دو دسته به اين دنيا بر مي گردند، اول صالحان و دسته دوم ستمكاران هستند.

وي تاكيدكرد: معرفي افراد مختلف كه هر از گاهي از آنها به نام ياران خاص حضرت مهدي(عج) در عصر ظهور ياد مي شود، كذب محض، وهن در مساله مهدويت و بنيان هاي اعتقادي شيعه است.

در مورد رجعت مسايل مختلفي مطرح است و هر از گاهي در گوشه و كنار جامعه به  مباحثي برخورد مي كنيم كه در آن افرادي را به عنوان رجعت كننده در دوران ظهور مطرح كرده است. حجت‌الاسلام محمد رضا نصوري مهدويت پژوه و نويسنده كتاب "نگين آفرينش" در اين زمينه اظهارداشت: رجعت از روزهای بزرگ و مهم عالم است که از آن در قرآن به «ایام الله»  روزهای خدا یاد شده است. چنانكه امام صادق(ع) فرمود:" ایام الله سه روز است: روز قیام قائم (عج) روز رجعت و روز قیامت."

وي ادامه داد: رجعت برای همه مردم نیست بلکه مخصوص مؤمنان خالص و کفار و منافقان خالص است، از جمله مؤمنان رجعت کننده، پیامبران و امامان معصوم(ع) هستند و اولین امامی که در زمان رجعت و پس از امام مهدی(ع) حکومت عدل جهانی را برعهده می‌گیرد، حضرت امام حسین(ع) است که سال‌های بسیار حکومت خواهد کرد.ضمن اين كه برای همه مومنان و منتظران واقعی ظهور مهدی (عج) که پیش از ظهور آن عزیز از دنیا رفتند امکان رجعت به دنیا و یاری آن امام وجود دارد، اما بايد ويژگي و شاخصه لازم را داشته باشند.

حجت‌الاسلام نصوري در تشريح مساله رجعت تصريح كرد: کفار و منافقان هرگز به میل و ارادۀ خود به دنیا باز نمی‌گردند بلکه از روی اجبار به رجعت تن می‌دهند ولی رجعت مؤمنین اختیاری به نظر می‌رسد، چنانكه امام صادق(ع) می‌فرماید: "هنگامی که حضرت مهدی(عج) قیام کند مأمورین الهی به كنار قبر مومن مي روند و مي‌گويند ‌ای بندۀ خدا! مولایت ظهور کرده است اگر می‌خواهی به او بپیوندی آزاد هستی و اگر می‌خواهی در نعمت‌های الهی (برزخی) متنعم بمانی باز هم آزاد هستی."

**شاخصه و ويژگي‌هاي رجعت كنندگان

اما رجعت كنندگان حقيقي چه ويژگي‌ها و شاخصه‌هايي دارند؟ اين پژوهشگر معارف اسلامي در اين زمينه افزود: براساس روایات، گروه پیامبران(ع)، امامان معصوم(ع)، مؤمنان خالص و نیز کفار خالص، جزء کسانی‌اند که در زمان رجعت، به این دنیا باز می‌گردند.

وي ادامه د اد: روایاتی که بطور عام از بازگشت پیامبران و ائمه (علیهم السلام) سخن به میان آورده‌اند مثل کلام امام صادق(ع) كه در تفسیر آیه قرآن فرمود:" به خدا سوگند این آیه در زمان رجعت عملی خواهند شد آیا نمی‌دانید که پیامبران(علیهم السلام) در دنیا یاری نشدند و کشته شدند و نیز ائمه(علیهم السلام) کشته شدند اما این یاری و پیروزی در رجعت تحقق خواهند یافت."

**نظر علما در مورد رجعت

علماء شیعه عمدتا احادیث رجعت را متواتر دانسته‌اند و در فرازهاي مختلف در اين زمينه مطالبي را مطرح كرده‌اند چنانكه "شیخ حر عاملی(ره)"
ضمن بیان بیش از ششصد حدیث و بیش از شصت آیه می‌گوید: "هیچ شکی نیست که این احادیث به تواتر معنوی رسیده‌است، زیرا برای کسی که قلبش از شبهه و تقلید پاک باشد موجب یقین و قطع می‌شود."

همچنین او در مورد برخی احادیث در کتب متاخرین شیعه در مورد رجعت چنین گفته‌است:" رساله هائی در رجعت از بعض متاخرین دیدم که حدیثهای دیگری داشت ولی چون مشتمل بر مطالب غریبی بود - که غالب مردم در اولین وهله منکر می‌شوند - آنها را نقل نکردم. با اینکه همان مطالب هم از قدرت خدا بیرون نیست."

"سید مرتضی(ره)" از ديگر علماي شيعه است كه در اين زمينه می‌گوید: "خداوند متعال بعد از ظهور حضرت مهدی(عج)، گروهی از کسانی که قبلا از دنیا رفته‌اند به این جهان بازمی‌گرداند، تا در ثواب و افتخارات یاری او و مشاهده حکومت حق بر سراسر جهان شرکت جویند، و نیز گروهی از دشمنان سرسخت را بازمی‌گرداند تا از آنها انتقام گیرد... دلیل بر صحت این مذهب این است که هیچ عاقلی نمی‌تواند قدرت خدا را بر این امر انکار کند چرا که این مساله محالی نیست، در حالی که بعضی از مخالفین ما چنان این موضوع را انکار می‌کنند که گویی آن را محال و غیر ممکن می‌شمرند... دلیل بر اثبات این عقیده اجماع امامیه‌است زیرا احدی از آنها با این عقیده مخالفت نکرده‌است."

همچنين "علامه مجلسی(ره)" بعد از نقل احادیث رجعت می‌گوید: " چگونه ممکن است کسی به صدق گفتار اهل بیت ایمان داشته باشد و احادیث متواتر رجعت را نپذیرد؟ احادیث صریحی که شماره آن به حدود دویست حدیث می‌رسد که چهل و چند نفر از راویان ثقات، و علمای اعلام، در بیش از پنجاه کتاب آورده‌اند... اگر این احادیث متواتر نباشد چه حدیثی متواتر است؟!"

عدر همين زمينه "مرحوم علامه طباطبائی" می‌گوید:" همانا روایات رجعت، متواتر معنوی است و مخالفین از همان صدر اول، اعتقاد به رجعت را از مشخصات شیعه و ائمه آنان دانسته‌اند. اگر بعضی از این روایات قابل خدشه و مناقشه هم باشد ضرری به تواتر آنها نمی‌رسد. علاوه بر این تعدادی از روایات در مورد رجعت صریح و قابل اعتماد است."

**رجعت دستاويزي براي ايجاد انحراف در عقايد شيعه

با توجه به اين كه طي سال‌هاي اخير  در گوشه و كنار كشور شاهد طرح برخي مسايل انحرافي در زمينه مهدويت هستيم، كارشناسان معارف اسلامي بر اين عقيده اند كه اين مساله به عنوان بدعت و انحرافي نوين در مساله انتظار، مهدويت و آمدن مهدي موعود مطرح مي‌شود كه همه منتظران بايد مراقب اين انحرافات باشند.

حجت‌الاسلام نصوري در همين زمينه تاكيد كرد: توجه به مباني دقيق شيعي، مطالع منابع تاليفي مستند در مساله مهدويت و ارتباط با مراكز تخصصي مهدويت پژوهي راه را بر توسعه انحراف و بدعت مي‌بندد.

اين پژوهشگر علوم اسلامي خاطرنشان كرد: براساس آموزه‌ها و روايات صريح اسلامي در مورد رجعت، قطعا به جز موارد ياد شده هرآنچه در اين زمينه مطرح مي‌شود، بي پايه و اساس است و هيچ مبناي مستند و پر قوتي ندارد.

ای تاج سر عالم و آدم زهرا                                                              از کودکی ام دل به تو دادم زهرا

آن روز که من هستم و تاریکی قبر                                                     جان حسنت برس به دادم زهرا

هیئت حضرت زهرا(س) شهادت حانسوز ام ابیها حضرت فاطمه زهرا(س) را به تمامی مسلمانان دنیا تسلیت عرض می نماید.